Moederdag zonder moeder Jobcoaching

Het is zondag Moederdag en dat is dit jaar voor het eerst zonder moeder Jobcoaching. Op 25 februari is mijn moeder overleden. Marianne Coenen-Hanegraaf is grondlegger van jobcoaching in Nederland. Een bijzonder gedreven vrouw, voor wie de eigen regie het grootste goed was; in methodiek en in haar eigen leven. En dat heeft ze tot het einde toe vol weten te houden.

Dom gansje

Marianne is 79 jaar oud geworden. Maar om te begrijpen waar haar drive vandaan komt, gaan we terug naar het begin: haar jeugd. Zowel van huis uit als in het onderwijs had zij de wind niet in de rug.

Thuis was er weinig warmte en liefde en voelde mijn moeder zich als kind niet gezien. Ook op school bij de nonnen voelde zij zich niet thuis. Zij had moeite met leren. Jaren later bleek dit te komen door dyslexie, maar daar was in haar jeugd nog geen kennis over. Het zelfbeeld dat mijn moeder hierdoor ontwikkelde was “ik ben het domme gansje”.

Mijn moeder was gedreven en behaalde haar onderwijsbevoegdheid. Zij heeft jarenlang onderwijs verzorgd voor leerlingen met leer- en opvoedingsproblemen. In 1972 is ze aan de Universiteit Utrecht de studie Psychologie gaan volgen en ook toen trokken mensen in kwetsbare posities haar aandacht. Haar eigen kwetsbaarheid en geschiedenis werden haar motor in haar loopbaan.

“Iedereen mag er zijn”, dat was haar lijfspreuk. En daarmee heeft ze ontzettend veel in beweging gezet.

Grondlegger Jobcoaching in Nederland

Als sinds de jaren ’80 van de vorige eeuw werkt mijn moeder aan de succesvolle methode die we vandaag bij Combo nog steeds gebruiken. Door mensen tot in hun kern te zien in wie ze zijn en hier een passende plek voor te vinden.

”Een begrip in onze methodiek is sfeer. Daarin gaat het over welke sfeer jij met je meebrengt en waar deze tot zijn recht komt. Simpelweg is de vraag: mag jij zijn wie jij bent? Dit bleek ook in het langdurig wetenschappelijk onderzoek naar Supported Employment één van de belangrijkste succesfactoren. Marianne had dit begrip op basis van haar eigen levenservaringen al snel een plek gegeven om het vervolgens samen met Ben Valkenburg en mij verder uit te werken in de methodiek.”

Mijn moeder is al heel vroeg gaan experimenteren en onderzoeken hoe mensen met een arbeidshandicap kunnen worden begeleid naar en in arbeid. Waarom is dat bijzonder? Ik heb het hier over de jaren 80, begin jaren 90, toen bestond jobcoaching in Nederland nog niet. Dat betekende toen: handen in de klei. Ruiken, voelen en proeven; wat werkt wel en wat niet.

In 1992 werd Marianne projectleider van een grootschalig onderzoeksproject naar de mogelijkheden van Jobcoaching in Nederland. Vijf pilots over het land verspreid gingen aan de slag met jobcoaching. Wat zijn de verschillen en succesfactoren? Helmond was bijvoorbeeld heel goed in de werkgeversbenadering. Door te kijken wat de werkgever nodig heeft en op basis daarvan een duurzame match te vinden.

Op die manier hebben we de unieke kwaliteiten van de verschillende regio’s benut. Dit heeft geresulteerd in de 1e systematische methodiek voor Support Employment in Nederland. Ook is Jobcoaching door dit onderzoek opgenomen in verschillende landelijke wetgeving. Het is inmiddels niet meer weg te denken uit het arbeidsmarktbeleid en vandaag de dag onderdeel van de WAJONG, WIA, Participatiewet en de verzekeringswereld.

Regie in eigen hand

Eigen regie is een belangrijke pijler binnen onze methodiek, want hiermee stel je mensen in staat om hun eigen keuzes te maken. Die regie was voor mijn moeder heel erg belangrijk. Juist omdat zij dat  in haar vroege jeugd zo gemist heeft.

Toen zij dementie kreeg was haar grootste angst dan ook om haar regie kwijt te raken. “Dat gaat mij niet gebeuren”, en dus koos ze ervoor om middels euthanasie en nog bij volle bewustzijn een einde aan haar leven te maken. Heel bijzonder hoe ze dat levenseinde heeft vastgepakt. Van vechten en hard werken naar overgave en volle acceptatie.

En ze was niet bang. Ook al wist ze dat het op vrijdag 25 februari om 11.00 uur zou gebeuren. “Wat betekent dit dan voor jou? Vind je het niet spannend?”, vroeg ze dan aan de huisarts. Tot het laatste moment was ze nog onderzoekend en betrokken bij haar omgeving.

Ondanks dat ze in haar laatste fase zat, was het een mooie periode in haar bestaan. Mijn moeder leefde met een sterke wilskracht en hield in haar leven graag de touwtjes in handen.  Maar nu kon ze echt loslaten, wat veel ruimte gaf voor rond en zacht contact.

Ode aan mijn moeder

Mijn moeder heeft veel mensen het gevoel gegeven dat ze er mochten zijn. Ze zette zich in voor iedereen die haar nodig had.

Ook wist ze vragen te stellen waaraan vaak voorbijgegaan wordt. Waarom weten we dit niet? Waarom mag dat er niet zijn? Met die bril keek zij naar de werkelijkheid. Hoezo kun je met downsyndroom niet bij een advocatenkantoor werken? Waarom mag ik met dementie niet mijn eigen einde bepalen? Wie bepaalt dat?

Ma, ik zal deze vragen blijven stellen. En bouw met Combo verder aan de menselijke economie die wij samen voor ogen hadden.